آشنایی با جمهوری ازبکستان
جغرافیا و جمعیت
جمهوری ازبکستان مرکزیترین کشور در آسیای مرکزی محسوب میشود که با هر 4 جمهوری دیگر این منطقه (ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) و نیز افغانستان مرز مشترک دارد. مساحت این کشور 448978 کیلومتر مربع است و از این حیث پنجاه و ششمین کشور جهان محسوب میشود. آخرین برآورد کمیته دولتی آمار ازبکستان جمعیت دائمی این کشور را 34.210.250 نفر اعلام کرده است. شهر تاشکند با جمعیتی بالغ بر 1.987.028 نفر، پایتخت و بزرگترین شهر ازبکستان محسوب میشود و پس از آن به ترتیب شهرهای نمنگان، سمرقند، اندیجان، بخارا، نوکوس، قارشی و خوقند در زمره بزرگترین شهرهای ازبکستان قرار گرفتهاند. ازبکستان دارای 14 استان از جمله جمهوری خودمختار قرهقالپاقستان است.
تاریخ معاصر
ازبکستان امروزین در گذشته بخشی از امپراتوریهای بزرگ ایرانی، ترک و یونان از جمله هخامنشیان، باکتریا، سکائیان، سامانیان و تیموریان بوده است. در قرن نوزدهم و با حضور روسیه در منطقه ماوراءالنهر بخشهایی از ازبکستان تحت حاکمیت خانات بخارا و خوقند قرار گرفت و محوریت امور آسیای مرکزی را تحت الحمایه روسیه بر عهده داشت. پس از انقلاب اکتبر 1918 و شکلگیری اتحاد جماهیر شوروی، اولین بار در سال 1924و پس از سقوط خانات بخارا، نام ازبکستان بر این جمهوری نهاده شد که در ابتدا شامل بخشهایی از تاجیکستانِ امروزین نیز میشد. از سال 1929 با تأسیس رسمی جمهوری تاجیکستان، بخشهایی از جمهوری سوسیالیستی ازبکستان جدا شد و در قالب جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان مستقل گردید. درنهایت نیز پس از سال 1991 و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این کشور بهعنوان یک جمهوری اعلام استقلال کرد و سریعاً توسط سازمان ملل متحد و کشورهای دیگر شناسایی شد.
آبوهوا
بخش اعظم خاک ازبکستان یعنی قسمتهای شمالی و میانی آن در منطقه معتدل و قسمتهای غربی در منطقه خشک قرار گرفته است. تابش زیاد آفتاب، بارش سالانه کم و اختلاف زیاد دما از جمله ویژگیهای بارز آبوهوای این کشور است. سطح و میزان بارندگی در نقاط مختلف این کشور متفاوت است. بر اساس گزارشهای رسمی، 30 درصد از میزان بارندگی سالانه در ازبکستان در فصل زمستان، 40 درصد در فصل بهار و بسته به نقاط جغرافیایی بین 5 الی 10 درصد بارندگیها در تابستان اتفاق میافتد.
ساختار سیاسی
با تصویب قانون اساسی ازبکستان در سال 1992، این کشور بهعنوان یک جمهوری مستقل دموکراتیک شناخته شد. رئیسجمهور در این کشور فرمانده کل قوا است و بهصورت انتخابات مستقیم هر 5 سال یکبار انتخاب میشود. قوه مقننه نیز در این کشور در مجلس عالی با 150 نماینده قانونگذاری و مجلس سنا با 100 عضو است. قوه قضائیه نیز بهصورت مستقل و بدون وابستگی به قوای مجریه و مقننه فعالیت میکند.
مذهب و قومیت
حدود 88 درصد از مردم ازبکستان مسلمان بوده و عمده آنها دارای مذهب حنفی میباشند. حدود 9 درصد از جمعیت این کشور نیز متعلق به مسیحیت ارتدکس است. حدود 3 درصد جمعیت ازبکستان پیرو سایر ادیان هستند. ازبکها بزرگترین قومیت ازبکستان را تشکیل میدهند و بر اساس گزارشهای رسمی روستبارها، تاجیکها، قزاقها، تاتارها و کرهایتبارها نیز در این کشور زندگی میکنند.
فرهنگ
ازبکستان دارای میراث فرهنگی بسیار غنی بهخصوص در شهرهای باستانی خود در طول جاده ابریشم است. ترکیبی از همزیستی سنتهای ترکی، اسلامی و تاجیکی میراثی متنوع، جذاب و بسیار ارزشمند را در فرهنگ این کشور پدید آورده است. ازبکستان همچنین با دربرداشتن شهرهای تاریخی و علمی ایرانی، ترکی و اسلامی نظیر تاشکند، سمرقند، بخارا و خیوه دارای ادبیاتی بسیار غنی و پر از چهرههای برجسته علمی، ادبی و فرهنگی نظیر امیرعلی شیر نوایی است. مردم این کشور همچنین به مهماننوازی بسیار شهره هستند.
گردشگری
گردشگری ازبکستان در سه دسته کلی فرهنگی و تاریخی، اسلامی و زیارتی، و طبیعی و تفریحی جای میگیرد. در حوزه فرهنگی و تاریخی، اماکن بسیار متعدد تاریخی در شهرهای تاشکند، بخارا، سمرقند، خیوه، خوقند و ترمذ وجود دارد که ازجمله آنها میتوان به موزه بزرگ تیموریان(تاشکند)، میدان ریگستان (سمرقند)، ارگ اسماعیل سامانی (بخارا) و قصر تاش حولی (خیوه) اشاره کرد. در حوزه گردشگری مذهبی و زیارتی آرامگاهها، امامزادهها و مساجد بسیاری از بزرگان اهل سنت و تصوف در این کشور وجود دارد. مزار صوفیه بزرگ نظیر خواجه عبیدالله احرار و بهاءالدین نقشبندی، مزار شاه زنده (سمرقند)، آرامگاه خواجگان (بخارا)، مزار حکیم ترمذی (ترمذ) و … در این میان قابل ذکر است. در حوزه گردشگری طبیعی و تفریحی نیز میتوان در ازبکستان مسیرهای فوقالعاده کوهستانی، دریاچه آرال، مراکز خرید سنتی و مدرن، شترسواری و اسبدوانی، اسکی و اسنوبورد و حتی قایقرانی را نیز تجربه کرد.